Kategoria: Naturalne żelazo

Żelazo jest jednym z kluczowych mikroelementów niezbędnych dla prawidłowego rozwoju dziecka. Jego obecność w organizmie jest konieczna dla wielu procesów fizjologicznych, od prawidłowego funkcjonowania układu krwiotwórczego po rozwój poznawczy. W poniższym artykule przyjrzymy się roli żelaza w rozwoju dziecka, skutkom jego niedoboru oraz sposobom zapobiegania tym niedoborom.

Funkcje żelaza w organizmie dziecka

Żelazo pełni szereg kluczowych funkcji w organizmie dziecka:

• Transport tlenu: Żelazo jest głównym składnikiem hemoglobiny, białka obecnego w czerwonych krwinkach, które odpowiada za transport tlenu z płuc do tkanek.
• Rozwój mózgu: Jest istotne dla syntezy neuroprzekaźników, takich jak dopamina i serotonina, które wpływają na funkcje poznawcze, pamięć i nastrój.
• Wzmacnianie układu immunologicznego: Wspiera mechanizmy obronne organizmu, pomagając w zwalczaniu infekcji.
• Produkcja energii: Bierze udział w metabolizmie energetycznym, pomagając komórkom w produkcji energii.

Skutki niedoboru żelaza

Niedobór żelaza może prowadzić do poważnych konsekwencji dla zdrowia dziecka, takich jak:

• Anemia z niedoboru żelaza: Charakteryzuje się niskim poziomem hemoglobiny, co może powodować zmęczenie, osłabienie, bladość i brak energii.
• Problemy poznawcze i rozwojowe: Niedobór żelaza w okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym może wpływać na opóźnienie rozwoju poznawczego i zaburzenia koncentracji.
• Obniżona odporność: Może prowadzić do częstszych infekcji i wolniejszego powrotu do zdrowia po chorobach.

Grupy ryzyka niedoboru żelaza

Szczególną uwagę należy zwrócić na grupy dzieci najbardziej narażone na niedobór żelaza:

• Niemowlęta i małe dzieci: Szybki wzrost i rozwój wiążą się z wysokim zapotrzebowaniem na żelazo, szczególnie po ukończeniu 6. miesiąca życia, gdy zapasy zgromadzone w łonie matki są wyczerpane.
• Dzieci stosujące niewłaściwą dietę: Dieta uboga w źródła żelaza, takie jak czerwone mięso, jaja czy warzywa strączkowe, może prowadzić do niedoborów.
• Dzieci z chorobami przewlekłymi: Choroby, takie jak celiakia czy choroby zapalne jelit, mogą utrudniać wchłanianie żelaza.

Zapobieganie niedoborom żelaza

Zapobieganie niedoborom żelaza wymaga odpowiedniej diety i świadomości:

• Karmienie piersią lub mlekiem modyfikowanym: Mleko matki jest najlepszym źródłem żelaza dla niemowląt, ale po 6. miesiącu konieczne jest wprowadzenie pokarmów stałych bogatych w żelazo.
• Zbilansowana dieta: Dzieci powinny spożywać produkty bogate w żelazo hemowe (mięso, drób, ryby) oraz niehemowe (zielone warzywa liściaste, warzywa strączkowe, orzechy). Ważne jest łączenie żelaza niehemowego z witaminą C, która poprawia jego przyswajanie.
• Suplementacja: W niektórych przypadkach, np. u niemowląt urodzonych przedwcześnie lub dzieci z wysokim ryzykiem niedoboru, lekarz może zalecić suplementację żelaza.
• Regularne badania: Monitorowanie poziomu żelaza i hemoglobiny w organizmie dziecka może pomóc wcześnie wykryć i zapobiec niedoborom.

Podsumowanie

Żelazo odgrywa kluczową rolę w rozwoju dziecka, wpływając na jego zdolności poznawcze, odporność oraz ogólny stan zdrowia. Niedobór tego pierwiastka może mieć poważne konsekwencje, dlatego tak ważne jest dbanie o odpowiednią dietę i regularne badania. Rodzice oraz opiekunowie powinni świadomie planować jadłospis dziecka i w razie potrzeby konsultować się z lekarzem lub dietetykiem.

Tarczyca jest gruczołem wytwarzającym hormony odgrywające fundamentalną rolę w regulacji metabolizmu, temperatury ciała i poziomu energii. Wiele osób jednak nie zdaje sobie sprawy, jak ważne dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy jest odpowiednie zaopatrzenie organizmu w żelazo.

Znaczenie żelaza dla tarczycy

Żelazo jest pierwiastkiem niezbędnym do wielu procesów biologicznych, w tym do syntezy hormonów tarczycy. Jednym z kluczowych enzymów uczestniczących w tej syntezie jest tyroperoksydaza (TPO), która wymaga obecności żelaza jako kofaktora. Bez wystarczającej ilości żelaza produkcja hormonów T3 (trójjodotyroniny) i T4 (tyroksyny) może być ograniczona, co prowadzi do problemów z tarczycą.

Niedobór żelaza a problemy z tarczycą

Niedobór żelaza, znany również jako anemia z niedoboru żelaza, jest jednym z najczęstszych problemów zdrowotnych na świecie. Objawy, takie jak zmęczenie, osłabienie czy trudności z koncentracją, mogą przypominać objawy niedoczynności tarczycy. U osób z niedoborem żelaza ryzyko niedoczynności tarczycy jest podwyższone z kilku powodów:

• Zakłócenie syntezy hormonów tarczycy: Niedobór żelaza obniża aktywność TPO.
• Wpływ na metabolizm: Niedobór żelaza może pogłębiać zmniejszenie tempa przemiany materii, które już jest obniżone przy niedoczynności tarczycy.
• Obniżona konwersja hormonów: Proces przekształcania T4 w aktywne T3 wymaga odpowiednich zasobów żelaza.

Objawy współistnienia niedoboru żelaza i zaburzeń tarczycy

Kiedy niedobór żelaza współwystępuje z zaburzeniami tarczycy, objawy mogą się nasilać. Typowe symptomy to:

• chroniczne zmęczenie,
• bladość skóry,
• łamliwość włosów i paznokci,
• zimne dłonie i stopy,
• trudności z utrzymaniem masy ciała,
• wahania nastroju.

Diagnostyka i leczenie

Diagnostyka problemów z tarczycą i żelazem wymaga kompleksowego podejścia. Badania, które mogą być pomocne, to:

• Morfologia krwi: Wskazuje na poziom hemoglobiny i obecność anemii.
• Ferrytyna: Informuje o zapasach żelaza w organizmie.
• TSH, T3, T4: Ocena funkcji tarczycy.
• Przeciwciała anty-TPO: Wskazują na autoimmunologiczne choroby tarczycy, takie jak Hashimoto.

Leczenie obejmuje:

• Suplementację żelaza: W przypadku niedoboru zaleca się doustne preparaty żelaza, często w połączeniu z witaminą C dla lepszego wchłaniania.
• Dieta bogata w żelazo: Należy uwzględnić produkty takie jak czerwone mięso, wątróbka, zielone warzywa liściaste, rośliny strączkowe oraz produkty wzbogacone w żelazo.
• Leczenie zaburzeń tarczycy: Może obejmować stosowanie hormonów tarczycy, szczególnie w przypadku niedoczynności.

Ryzyko nadmiaru żelaza

Chociaż niedobór żelaza jest częstszy, nadmiar żelaza również może negatywnie wpłynąć na tarczycę. Hiperferrytynemia (zbyt wysoki poziom ferrytyny) może prowadzić do stresu oksydacyjnego, który uszkadza komórki tarczycy. Dlatego ważne jest, aby suplementację żelaza prowadzić pod kontrolą lekarza.

Wnioski

Żelazo odgrywa kluczową rolę w zdrowiu tarczycy, a jego niedobór może zaostrzać objawy zaburzeń hormonalnych. Współpraca z lekarzem oraz zrównoważona dieta to podstawowe kroki, które mogą pomóc w utrzymaniu zdrowia tarczycy i całego organizmu. Pamiętaj, że regularne badania i świadome podejście do suplementacji są kluczem do zapobiegania problemom zdrowotnym.

Żelazo jest jednym z najistotniejszych pierwiastków śladowych w organizmie człowieka. Chociaż jego ilość w ciele jest niewielka – wynosi zaledwie około 4-5 gramów u dorosłego człowieka – jego rola jest nie do przecenienia. Występuje przede wszystkim w hemoglobinie, mioglobinie oraz enzymach, gdzie odgrywa kluczową funkcję w procesach metabolicznych i transportowych.

Funkcje żelaza w organizmie

Transport tlenu

Żelazo jest podstawowym składnikiem hemoglobiny – białka obecnego w czerwonych krwinkach. Hemoglobina wiąże tlen w płucach i transportuje go do tkanek i narządów, umożliwiając ich prawidłowe funkcjonowanie. Niedobór żelaza prowadzi do anemii, co skutkuje zmniejszeniem zdolności transportu tlenu, objawiającym się zmęczeniem, osłabieniem i bladością skóry.

Rezerwa tlenu w mięśniach

Mioglobina, znajdująca się w mięśniach, również zawiera żelazo. Dzięki niej mięśnie mogą magazynować tlen, co jest szczególnie istotne podczas wysiłku fizycznego.

Rola enzymatyczna

Żelazo jest składnikiem wielu enzymów, takich jak oksydazy czy katalazy, które uczestniczą w kluczowych reakcjach metabolicznych. Wspomaga także procesy detoksykacji w wątrobie oraz syntezę DNA.

Funkcja immunologiczna

Żelazo wspiera układ odpornościowy, biorąc udział w namnażaniu i aktywności komórek układu immunologicznego.

Zapotrzebowanie na żelazo

Zapotrzebowanie na żelazo zależy od wieku, płci i stanu fizjologicznego. Dorośli mężczyźni potrzebują średnio 8 mg żelaza dziennie, natomiast kobiety w wieku rozrodczym – około 18 mg, ze względu na straty wynikające z menstruacji. W czasie ciąży i laktacji zapotrzebowanie wzrasta do 27 mg dziennie.

Źródła żelaza

Żelazo występuje w dwóch formach: hemowej i niehemowej. Żelazo hemowe, lepiej przyswajalne przez organizm, znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak:

• czerwone mięso,
• podroby (np. wątróbka),
• ryby i owoce morza.

Żelazo niehemowe występuje w produktach roślinnych, takich jak:

• rośliny strączkowe (np. soczewica, fasola),
• orzechy i nasiona,
• pełnoziarniste produkty zbożowe,
• warzywa liściaste (np. szpinak, jarmuż).

Należy jednak pamiętać, że przyswajalność żelaza niehemowego jest znacznie mniejsza i zależy od obecności innych składników w diecie, takich jak witamina C, która zwiększa wchłanianie, oraz związki hamujące, np. fityniany obecne w niektórych zbożach.

Niedobór żelaza – skutki i objawy

Niedobór żelaza jest jednym z najczęstszych niedoborów mikroelementów na świecie. Najbardziej narażone na niego są kobiety w wieku rozrodczym, dzieci, młodzież oraz osoby stosujące diety wegańskie i wegetariańskie. Objawy niedoboru żelaza obejmują:

• chroniczne zmęczenie i osłabienie,
• bladość skóry i błon śluzowych,
• łamliwość włosów i paznokci,
• zawroty głowy i problemy z koncentracją,
• obniżenie odporności.

W skrajnych przypadkach niedobór żelaza prowadzi do anemii, która wymaga leczenia suplementacyjnego.

Nadmiar żelaza – czy jest szkodliwy?

Chociaż żelazo jest niezbędne do życia, jego nadmiar również może być szkodliwy. Zbyt wysokie stężenie żelaza w organizmie może prowadzić do uszkodzeń wątroby, serca i innych narządów na skutek działania wolnych rodników. Stan ten, zwany hemochromatozą, wymaga leczenia.

Podsumowanie

Żelazo to kluczowy mikroelement, niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Aby utrzymać jego odpowiedni poziom, należy stosować zrównoważoną dietę, uwzględniającą zarówno produkty bogate w żelazo hemowe, jak i niehemowe. W razie wątpliwości co do stanu odżywienia żelazem warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem. Pamiętajmy, że zarówno niedobór, jak i nadmiar tego pierwiastka mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia.

Żelazo jest niezbędnym minerałem, który musi być dostarczony z diety w celu prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jeśli z diety nie udaje się zaspokoić potrzeb organizmu, pozostaje suplementacja. Rynek prześciga się różnymi rodzajami preparatów zawierających żelazo. Jednak każde z nich może mieć inny poziom skuteczności i bezpieczeństwa oraz wysokość ryzyka wystąpienia dolegliwości pokarmowych. Przed kupnem produktu warto zorientować się w różnicach i zaletach poszczególnych produktów, by później nie żałować wyboru.

Formy chemiczne produktów z żelazem

W suplementach przeważnie można znaleźć sole żelaza dwu- i trójwartościowego, np. glukonian żelaza, siarczan żelaza, cytrynian żelaza. Do postaci organicznych tego pierwiastka zalicza się chelat aminokwasowy żelaza (diglicynian żelaza). Ten ostatni zbudowany jest z 2 cząsteczek glicyny połączonych z kationem żelaza, jako forma dwuwartościowa (II). Żelazo jako Fe 2+ jest bezpośrednio wchłaniane, w przeciwieństwie do Fe 3+, które musi być przekształcone. Natomiast glicyna jest aminokwasem naturalnie występującym w żywności. W organizmie jest również syntetyzowana, zaspokajając podstawowe potrzeby fizjologiczne. Można też suplementować ten związek, m. in. w celu lepszego zasypiania. Siarczan żelaza jest jednym z najpopularniejszych produkowanych związków, lecz zauważono jego negatywny wpływ na układ pokarmowy. Z tego względu powoli odchodzi się od zalecania tej formy i w odpowiedzi na potrzeby konsumentów coraz częściej spotyka się w preparatach diglicynian żelaza. Tym bardziej, że nieorganiczne formy potrzebują wielu mechanizmów dla przyswojenia, a i tak część minerału nie zostaje wchłonięta w jelitach, tylko wydalona.

Zalety chelatu żelaza

Wysoka przyswajalność żelaza

Oszacowano, że forma aminokwasowa wchłania się nawet 2 razy lepiej niż sole żelaza. Lepsza przyswajalność tej formy sprawia, że pozostałości tego minerału nie zalegają w jelitach, co powodowałoby ich podrażnienie. W dodatku nie ma potrzeby stosowania wysokich dawek, aby osiągnąć pożądany rezultat. Tym bardziej, że nadmiar żelaza powoduje zwiększenie ilości wolnych rodników oraz wzrost poziomu hepcydyny. Hepcydyna odpowiada za regulację gospodarki żelazowej w organizmie, a jej zwiększony poziom niestety hamuje wchłanianie żelaza w jelitach, w jakiejkolwiek formie. Z tego względu nie warto ,,pobudzać’’ tego związku wysokimi dawkami¹. Ponadto diglicynian żelaza charakteryzuje się niską masą cząsteczkową co ułatwia szybsze wchłanianie w porównaniu z tymi większymi cząstkami, jak np. siarczan.
W badaniu Dogue X. i wsp. uczniowe przyjmowali 30 mg na dzień siarczanu żelaza lub chelatu żelaza. Wyższe stężenie ferrytyny miała grupa stosująca aminokwasowy preparat niż druga grupa z siarczanem. W innym badaniu dzieci, które przyjmowały chelat miały znacznie wyższy wzrost ferrytyny i hemoglobiny (MCH), w porównaniu do żelaza polimaltozowego. W dodatku wchłanianie diglicynianu było proporcjonalne do niedoboru, co zmniejsza ryzyko przedawkowania². Chelat żelaza jest używany także w celu fortyfikacji mleka, pszenicy, mąki kukurydzianej i wykazano, że osiąga lepsze wyniki we wchłanialności niż siarczan żelaza³.

Łagodność dla przewodu pokarmowego

Stosowanie preparatów z żelazem wiąże się często z dolegliwościami z przewodu pokarmowego, takimi jak: zaparcia, nudności, bóle brzucha, wymioty i biegunka. Najczęściej to właśnie siarczan żelaza ma takie skutki uboczne⁴. Skutkuje to często zaniedbaniem w regularnym uzupełnianiu brakującego minerału i lękiem przed złym samopoczuciem. Ponadto forma ta dzięki temu, że nie podrażnia błony śluzowej jelit, to nie powoduje ich rozszczelnienia, by różne niewskazane związki nie przenikały do krwi⁵. Nadmiar żelaza, szczególnie ten zalegający w jelitach może modyfikować skład mikrobiomu, zwiększając ilość bakterii patogennych. Im wyższa wchłanialność, tym mniejsze prawdopodobieństwo niekorzystnych zmian w jelitach⁶.

Odporność na czynniki zaburzające wchłanianie

Przyswajalność omawianego minerału jest zaburzana przez obecność różnych związków w żywności, z którymi tworzy nierozpuszczalne związki. Z tego powodu zaleca się nie łączenie preparatów bogatych w ten związek z np. kawą czy wysokobłonnikowymi posiłkami itp. Kawa potrafi obniżyć wchłanianie nawet o 50%, co w dłuższej perspektywie może spowodować niewielkie rezultaty w poprawie parametrów żelaza⁷. Postać chemiczna diglicynianu żelaza jest odporna na powstawanie wspomnianych nierozpuszczalnych związków z substancjami takimi jak garbniki, kwas fitynowy, czy szczawiany. To pozwala na wysoką biodostępność tej formy i jej przewagę nad innymi. Osoby chcące uzupełnić ten pierwiastek nie muszą się martwić o to co znajduje się w posiłku, tylko mogą przyjąć preparat kiedy mają na to ochotę i taką możliwość. Nie potrzeba też zwiększania dawki z powodu ryzyka zaburzeń wchłaniania.

Bibliografia:
¹Fischer JAJ, Cherian AM, Bone JN, Karakochuk CD. Wpływ doustnej suplementacji diglicynianu żelaza na stężenie hemoglobiny i ferrytyny u dorosłych i dzieci: przegląd systematyczny i metaanaliza randomizowanych badań kontrolowanych. Nutr Rev. 2023 10 lipca; 81(8):904-920.
²Name JJ, Vasconcelos AR, Valzachi Rocha Maluf MC. Iron Bisglycinate Chelate and Polymaltose Iron for the Treatment of Iron Deficiency Anemia: A Pilot Randomized Trial. Curr Pediatr Rev. 2018;14(4):261-268.
³Hertrampf E, Olivares M. Iron amino acid chelates. Int J Vitam Nutr Res. 2004 Nov;74(6):435-43.
⁴Duque X, Martinez H, Vilchis-Gil J, Mendoza E, Flores-Hernández S, Morán S, Navarro F, Roque-Evangelista V, Serrano A, Mera RM. Effect of supplementation with ferrous sulfate or iron bis-glycinate chelate on ferritin concentration in Mexican schoolchildren: a randomized controlled trial. Nutr J. 2014 Jul 15;13:71.
⁵Uberti F, Morsanuto V, Ghirlanda S, Molinari C. Iron Absorption from Three Commercially Available Supplements in Gastrointestinal Cell Lines. Nutrients. 2017 Sep 13;9(9):1008.
⁶Pantopoulos K. Oral iron supplementation: new formulations, old questions. Haematologica. 2024 Sep 1;109(9):2790-2801.
⁷von Siebenthal HK, Moretti D, Zimmermann MB, Stoffel NU. Effect of dietary factors and time of day on iron absorption from oral iron supplements in iron deficient women. Am J Hematol. 2023 Sep;98(9):1356-1363.

Chelatowane żelazo to forma żelaza, która w ostatnich latach zyskała dużą popularność w suplementacji diety. Jest ceniona ze względu na wyjątkową przyswajalność i łagodność dla układu pokarmowego. Sprawia, że stanowi dobry wybór dla osób mających trudności z tolerowaniem tradycyjnych suplementów żelaza. Chelatacja to proces chemiczny, który polega na wiązaniu cząsteczki żelaza z cząsteczką organiczną, najczęściej z aminokwasem (na przykład glicyną). Czyni żelazo bardziej stabilnym i łatwiejszym do wchłonięcia przez organizm. Poniżej omówimy dokładniej, czym jest chelatowane żelazo, jak działa, jakie są jego zalety. W jaki sposób może wspomagać osoby z niedoborami tego kluczowego minerału.

Czym jest chelatowane żelazo?

Żelazo chelatowane jest jedną z form żelaza, które są chemicznie połączone z aminokwasami, tworząc struktury zwane chelatami. W preparatach suplementacyjnych najczęściej występuje w postaci bisglicynianu żelaza. Związku, w którym jedna cząsteczka żelaza jest połączona z dwiema cząsteczkami glicyny. Proces chelatacji sprawia, że żelazo staje się bardziej stabilne i ma zwiększoną biodostępność, co oznacza, że organizm może łatwiej go przyswoić i wykorzystać.

Tradycyjne formy żelaza, takie jak siarczan żelaza, nie są związane z żadnym nośnikiem organicznym i często wykazują tendencję do reakcji chemicznych w przewodzie pokarmowym. Może to prowadzić do powstawania wolnych rodników i podrażnień błony śluzowej żołądka. Żelazo chelatowane, dzięki swojej specyficznej budowie, jest mniej reaktywne i powoduje mniej skutków ubocznych. To dlatego, że jest mniej podatne na reakcje chemiczne z substancjami znajdującymi się w układzie pokarmowym. Szybciej przechodzi przez żołądek do jelit, gdzie jest wchłaniane.

Dlaczego żelazo jest tak ważne?

Żelazo jest pierwiastkiem kluczowym dla wielu funkcji życiowych organizmu, zwłaszcza dla produkcji hemoglobiny. Białka znajdującego się w czerwonych krwinkach, które transportuje tlen do komórek organizmu. Jest także składnikiem mioglobiny, która magazynuje tlen w mięśniach, oraz licznych enzymów uczestniczących w procesach metabolicznych i ochronie przed stresem oksydacyjnym.

Niedobór żelaza jest jednym z najczęstszych niedoborów składników odżywczych na świecie. W szczególności narażone są na niego kobiety (zwłaszcza w wieku rozrodczym), osoby na dietach wegetariańskich lub wegańskich, sportowcy oraz osoby starsze. Objawy niedoboru żelaza obejmują zmęczenie, osłabienie, bladość skóry, bóle głowy, zawroty głowy. W ciężkich przypadkach prowadzą do anemii z niedoboru żelaza, która może wymagać leczenia.

Dlaczego warto wybrać żelazo chelatowane?

Żelazo chelatowane jest polecane zwłaszcza osobom, które nie tolerują tradycyjnych suplementów żelaza lub mają problemy z jego przyswajaniem. W porównaniu do innych form żelaza, żelazo chelatowane oferuje kilka istotnych zalet:

Wysoka biodostępność

Biodostępność to termin odnoszący się do tego, jak dobrze dana substancja jest wchłaniana i wykorzystywana przez organizm. Żelazo chelatowane ma wyższą biodostępność niż inne formy żelaza, co oznacza, że organizm może przyswoić większą jego część z mniejszej dawki. Dzięki temu można uzyskać skuteczne efekty suplementacji bez konieczności stosowania wysokich dawek, co z kolei zmniejsza ryzyko podrażnień przewodu pokarmowego.

Łagodność dla przewodu pokarmowego

Żelazo chelatowane nie powoduje takich reakcji chemicznych w żołądku jak siarczan żelaza, co sprawia, że jest łagodniejsze dla śluzówki przewodu pokarmowego. Dzięki temu osoby przyjmujące tę formę żelaza rzadziej odczuwają skutki uboczne, takie jak bóle brzucha, zgaga, nudności, zaparcia czy metaliczny posmak w ustach.

Szybsze przyswajanie

Dzięki wiązaniu z glicyną, żelazo chelatowane łatwiej przechodzi przez barierę żołądkowo-jelitową i szybciej dostaje się do krwiobiegu. Większość żelaza chelatowanego jest wchłaniana w jelicie cienkim, co pozwala uniknąć podrażnienia żołądka.

Mniejsze ryzyko interakcji z pokarmem

W przeciwieństwie do żelaza niechelatowanego, które jest podatne na interakcje z niektórymi pokarmami (np. mleko, herbata, kawa), żelazo chelatowane ma znacznie mniejsze ryzyko interakcji z pożywieniem. To oznacza, że może być przyjmowane niezależnie od posiłków, choć przyswajalność wzrasta, gdy jest przyjmowane z witaminą C.

Jak przyjmować żelazo chelatowane?

Aby suplementacja żelazem chelatowanym była jak najbardziej efektywna i komfortowa, warto stosować się do kilku zasad:

• Konsultacja dawkowania z lekarzem. Żelazo powinno być przyjmowane w dawkach dopasowanych do indywidualnych potrzeb organizmu. Lekarz pomoże dobrać odpowiednią dawkę i czas stosowania suplementu na podstawie badań krwi oraz potrzeb zdrowotnych.
• Łączenie z witaminą C. Witamina C znacząco zwiększa przyswajalność żelaza. Suplement można więc popić sokiem pomarańczowym lub przyjmować go równocześnie z preparatami witaminy C.
• Unikanie niektórych napojów i produktów spożywczych w trakcie suplementacji. Produkty takie jak kawa, herbata, produkty mleczne i błonnik mogą obniżać przyswajanie żelaza. Najlepiej unikać ich przez około 1-2 godziny przed i po przyjęciu suplementu.
• Stopniowe zwiększanie dawki. Dla osób, które po raz pierwszy stosują żelazo chelatowane, korzystne może być rozpoczęcie od niższych dawek i ich stopniowe zwiększanie. Taka strategia pozwala organizmowi zaadaptować się do suplementu i minimalizuje ryzyko wystąpienia niepożądanych skutków ubocznych.
• Regularność. Żelazo najlepiej przyjmować codziennie o tej samej porze, co pozwala na utrzymanie stabilnego poziomu minerału w organizmie. Regularność suplementacji jest kluczowa, ponieważ odbudowanie poziomu żelaza we krwi wymaga czasu.

Kto powinien rozważyć stosowanie chelatowanego żelaza?

Żelazo chelatowane jest szczególnie polecane w przypadku osób, które:

• Mają problemy z tolerowaniem tradycyjnych form żelaza. Takie osoby często odczuwają dyskomfort żołądkowy lub inne objawy niepożądane przy stosowaniu innych form żelaza.
• Są narażone na niedobory żelaza. Kobiety w ciąży i karmiące piersią, sportowcy, osoby starsze, a także osoby na diecie wegańskiej lub wegetariańskiej mogą potrzebować dodatkowego żelaza w swojej diecie.
• Potrzebują długotrwałej suplementacji. Chelatowane żelazo, dzięki swojej łagodności, może być stosowane przez dłuższy czas bez ryzyka wystąpienia efektów ubocznych, co jest korzystne w przypadkach wymagających przewlekłej suplementacji.

Podsumowanie

Żelazo chelatowane to forma suplementu żelaza, która łączy wysoką biodostępność z łagodnym działaniem na przewód pokarmowy. Dzięki chelatacji organizm może łatwiej przyswoić i wykorzystać żelazo, a także minimalizuje się ryzyko skutków ubocznych. Żelazo chelatowane jest idealne dla osób, które potrzebują skutecznej, bezpiecznej i długotrwałej suplementacji. Szczególnie jeśli tradycyjne formy żelaza wywołują u nich niepożądane objawy. Regularna i świadoma suplementacja chelatowanym żelazem może skutecznie pomóc w poprawie poziomu tego kluczowego pierwiastka we krwi, wspierając zdrowie i samopoczucie.

Niedobór żelaza jest jednym z najczęstszych niedoborów składników odżywczych na świecie i może prowadzić do anemii z niedoboru żelaza. W przypadku takiego niedoboru organizm ma problemy z produkcją wystarczającej ilości hemoglobiny – białka w czerwonych krwinkach odpowiedzialnego za transport tlenu do tkanek. Objawy mogą obejmować zmęczenie, osłabienie, zawroty głowy, bladość skóry, a także kruchość paznokci i wypadanie włosów. Aby skutecznie przeciwdziałać niedoborowi żelaza, ważne jest połączenie odpowiednich źródeł żelaza w diecie, suplementacji (jeśli konieczna) oraz dbanie o optymalne wchłanianie żelaza. Oto kilka wskazówek:

Wybór bogatych źródeł żelaza

Żelazo w diecie występuje w dwóch formach: żelazo hemowe (pochodzenia zwierzęcego) i żelazo niehemowe (pochodzenia roślinnego). Żelazo hemowe jest lepiej przyswajalne przez organizm niż żelazo niehemowe. Dlatego warto, jeśli to możliwe, łączyć różne źródła żelaza.

Produkty zwierzęce (żelazo hemowe)

• Czerwone mięso: np. wołowina, jagnięcina i wątróbka to jedne z najlepszych źródeł żelaza hemowego.
• Drób: mięso drobiowe, zwłaszcza ciemne części kurczaka i indyka, zawiera żelazo.
• Ryby i owoce morza: szczególnie sardynki, ostrygi, małże i tuńczyk.
• Jajka: żółtko jaj jest źródłem żelaza, choć w mniejszych ilościach niż mięso.

Produkty roślinne (żelazo niehemowe)

• Rośliny strączkowe: soczewica, ciecierzyca, fasola i groch to dobre źródła żelaza niehemowego.
• Zboża pełnoziarniste: np. owsianka, amarantus, kasza gryczana i komosa ryżowa.
• Orzechy i nasiona: pestki dyni, sezam, migdały oraz orzechy nerkowca zawierają żelazo.
• Warzywa liściaste: szpinak, jarmuż, natka pietruszki i rukola są bogate w żelazo.
• Suszone owoce: szczególnie morele, śliwki i rodzynki.

Suplementacja żelaza

Suplementy żelaza mogą być konieczne w przypadku dużego niedoboru lub trudności z uzupełnieniem żelaza wyłącznie poprzez dietę. Łatwo przyswajalną formą żelaza jest żelazo w płynie. Warto jednak stosować je pod nadzorem lekarza, ponieważ nadmiar żelaza może być szkodliwy dla zdrowia. Najczęściej dostępne formy suplementów żelaza to:

• Siarczan żelaza: przystępna cenowo, choć może wywoływać problemy trawienne u niektórych osób.
• Gluonian żelaza i fumarian żelaza: są lepiej tolerowane przez przewód pokarmowy i mogą być dobrą alternatywą.
• Żelazo w formie chelatowanej: żelazo połączone z aminokwasami lub innymi substancjami zwiększającymi wchłanianie, zwykle łatwiej przyswajalne i łagodniejsze dla żołądka.

Czynniki wspomagające wchłanianie żelaza

Odpowiednie wchłanianie żelaza jest kluczowe, szczególnie w przypadku żelaza niehemowego. Istnieje kilka sposobów na poprawę jego wchłaniania:

• Witamina C: bardzo skutecznie wspomaga wchłanianie żelaza. Warto dodawać do posiłków bogatych w żelazo produkty zawierające witaminę C, takie jak papryka, cytrusy, kiwi czy natka pietruszki.
• Unikanie wapnia w posiłkach z żelazem: wapń utrudnia wchłanianie żelaza, dlatego warto oddzielić spożywanie produktów bogatych w wapń (np. mleka i jego przetworów) od posiłków zawierających żelazo.
• Kwasy organiczne: np. kwas cytrynowy i mlekowy także wspomagają przyswajanie żelaza – można więc stosować zakwaszające dodatki jak sok z cytryny do sałatek.
• Unikanie herbaty i kawy podczas posiłków: taniny i polifenole zawarte w tych napojach zmniejszają wchłanianie żelaza.

Czas stosowania suplementów i badania kontrolne

Suplementacja żelaza powinna trwać co najmniej kilka tygodni, a czasem nawet miesięcy, w zależności od poziomu wyjściowego niedoboru. Warto kontrolować poziom żelaza we krwi, wykonując badania takie jak morfologia, poziom ferrytyny (białko magazynujące żelazo) i transferyny (białko transportujące żelazo).

Podsumowanie

Aby skutecznie uzupełnić niedobór żelaza, warto połączyć dietę bogatą w produkty zawierające żelazo, suplementację (w razie potrzeby) oraz odpowiednie nawyki wspomagające wchłanianie żelaza. Jeśli problem z niedoborem jest poważny, zaleca się także współpracę z lekarzem, który pomoże dobrać odpowiednie dawki suplementów oraz monitorować postępy w terapii.

Bioradix Xenico żelazo w płynie jest preparatem zawierającym żelazo w formie łatwo przyswajalnej przez organizm. Jest to suplement diety przeznaczony do uzupełniania niedoborów żelaza, szczególnie u osób z anemią z niedoboru żelaza.

Żelazo to jeden z najważniejszych minerałów w diecie, niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jest kluczowym składnikiem hemoglobiny, białka, które odpowiada za transport tlenu w krwi. Niedobór żelaza prowadzi do anemii, osłabienia, zmęczenia, problemów z koncentracją oraz obniżonej odporności. Dlatego ważne jest, aby dbać o dostarczenie wystarczającej ilości tego pierwiastka w codziennej diecie.

Istnieją dwa rodzaje żelaza w pożywieniu: hemowe i niehemowe. Żelazo hemowe znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego, natomiast żelazo niehemowe występuje w roślinach. Żelazo hemowe jest lepiej przyswajalne przez organizm (około 15-35%), natomiast żelazo niehemowe przyswaja się w mniejszym stopniu (około 2-20%). Warto jednak pamiętać, że odpowiednia dieta może wspomóc wchłanianie żelaza, np. poprzez łączenie źródeł żelaza z witaminą C.

Produkty bogate w żelazo

Produkty pochodzenia zwierzęcego (żelazo hemowe)

Zwierzęce produkty są najlepszym źródłem łatwo przyswajalnego żelaza hemowego. Są one szczególnie istotne w diecie osób narażonych na niedobory żelaza, np. kobiet w ciąży, dzieci, młodzieży czy sportowców.

• Wątróbka: To jedno z najbogatszych źródeł żelaza. Na przykład wątróbka wieprzowa zawiera około 18 mg żelaza na 100 g, a wątróbka wołowa – około 6,5 mg na 100 g.
• Mięso czerwone (wołowina, jagnięcina): Mięso wołowe dostarcza około 2,6 mg żelaza na 100 g. Jest także bogatym źródłem białka i witamin z grupy B, które wspomagają produkcję krwi.
• Drób (kurczak, indyk): Wprawdzie drób zawiera mniej żelaza niż mięso czerwone, jednak nadal jest jego dobrym źródłem, zwłaszcza ciemne mięso z indyka, które zawiera około 1,4 mg żelaza na 100 g.
• Ryby i owoce morza: Małże i ostrygi są szczególnie bogate w żelazo. Na przykład małże mogą dostarczyć aż 28 mg żelaza na 100 g. Inne ryby, takie jak sardynki i makrela, również są cennym źródłem tego pierwiastka (około 2 mg na 100 g).
• Jaja: Jaja, zwłaszcza żółtka, zawierają około 1,1 mg żelaza na 100 g.

Produkty pochodzenia roślinnego (żelazo niehemowe)

Produkty roślinne stanowią ważne źródło żelaza, zwłaszcza dla osób, które nie jedzą mięsa, takich jak wegetarianie czy weganie. Choć żelazo niehemowe wchłania się słabiej, spożywanie odpowiednich produktów roślinnych i łączenie ich z witaminą C (np. poprzez jedzenie warzyw i owoców bogatych w tę witaminę) może znacznie poprawić jego przyswajanie.

• Rośliny strączkowe: Soczewica, ciecierzyca, fasola biała, fasola czerwona oraz groch są doskonałym źródłem żelaza. Na przykład soczewica zawiera około 3,3 mg żelaza na 100 g, a ciecierzyca – 2,9 mg.
• Szpinak i inne ciemnozielone warzywa liściaste: Szpinak, jarmuż czy boćwina to warzywa bogate w żelazo. Szpinak zawiera około 2,7 mg żelaza na 100 g. Warto jednak pamiętać, że żelazo w tych produktach wchłania się gorzej, dlatego warto je łączyć z produktami bogatymi w witaminę C (np. pomidory, papryka).
• Pełnoziarniste produkty zbożowe: Kasze (gryczana, jaglana), brązowy ryż, pełnoziarniste pieczywo i makarony są dobrym źródłem żelaza. Na przykład kasza gryczana dostarcza około 2,2 mg żelaza na 100 g.
• Orzechy i nasiona: Nasiona dyni, sezam, migdały, orzechy nerkowca oraz siemię lniane to świetne źródła żelaza. Na przykład nasiona dyni dostarczają około 8,8 mg żelaza na 100 g, a sezam – 14,6 mg.
• Suszone owoce: Suszone morele, śliwki, rodzynki i figi dostarczają zarówno energii, jak i żelaza. Na przykład suszone morele zawierają około 6 mg żelaza na 100 g, a rodzynki – około 1,9 mg.
• Tofu i inne produkty sojowe: Tofu to popularny zamiennik mięsa w dietach roślinnych, który dostarcza około 5,4 mg żelaza na 100 g. Inne produkty sojowe, takie jak tempeh, również są dobrym źródłem.

Wpływ witaminy C na wchłanianie żelaza

Jak wspomniano, żelazo niehemowe (roślinne) wchłania się gorzej niż żelazo hemowe. Jednak można to poprawić poprzez spożywanie produktów bogatych w witaminę C. Warto do posiłków bogatych w żelazo roślinne dodawać takie produkty jak:

• Papryka
• Pomidory
• Owoce cytrusowe (pomarańcze, grejpfruty)
• Kiwi
• Truskawki
• Natka pietruszki

Witamina C działa jak „wzmacniacz” wchłaniania żelaza, przekształcając żelazo niehemowe w bardziej przyswajalną formę.

Produkty ograniczające wchłanianie żelaza

Są również składniki diety, które mogą utrudniać wchłanianie żelaza. Warto wiedzieć, jak je łączyć, by nie ograniczać jego przyswajania:

• Kawa i herbata: Zawierają taniny, które mogą hamować wchłanianie żelaza, zwłaszcza gdy są spożywane bezpośrednio przed lub po posiłku bogatym w żelazo.
• Błonnik i fityniany: Produkty pełnoziarniste są zdrowe, ale zawierają fityniany, które mogą wiązać żelazo, utrudniając jego wchłanianie.
• Wapń: Wapń z mleka i nabiału może konkurować z żelazem o wchłanianie, dlatego warto unikać łączenia produktów bogatych w wapń z posiłkami bogatymi w żelazo.

Zalecenia żywieniowe

Dzienna zalecana dawka żelaza różni się w zależności od płci i wieku. Kobiety w wieku rozrodczym potrzebują go więcej (około 18 mg dziennie), ponieważ tracą żelazo podczas menstruacji. Mężczyźni i kobiety po menopauzie potrzebują mniej (około 8 mg dziennie). Kobiety w ciąży powinny szczególnie dbać o zwiększone spożycie żelaza, ponieważ zapotrzebowanie rośnie do około 27 mg dziennie.

Podsumowanie

W diecie warto uwzględniać różnorodne źródła żelaza, zarówno hemowego, jak i niehemowego, oraz dbać o ich odpowiednie łączenie z witaminą C, aby zwiększyć wchłanianie. Regularne spożywanie produktów bogatych w żelazo, takich jak mięso, ryby, warzywa strączkowe, pełnoziarniste zboża, orzechy i nasiona, pomoże zapobiec niedoborom żelaza i utrzymać zdrowie na odpowiednim poziomie.

Naturalne żelazo bezapelacyjnie można nazwać jednym z najważniejszych mikroelementów w ludzkim organizmie. Ten niezbędny do życia pierwiastek pełni fundamentalną rolę w procesie produkcji hemoglobiny – barwnika czerwonych krwinek – odpowiadającego za transport tlenu do wszystkich komórek i tkanek. Żelazo jest również składnikiem mioglobiny – białka znajdującego się w mięśniach, które magazynując tlen i uwalniając go podczas wysiłku fizycznego, umożliwia ich efektywną pracę. To właśnie naturalnemu żelazu przypisuje się znaczącą rolę w utrzymaniu witalności, wigoru i wydolności psychicznej. Od poziomu naturalnego żelaza zależy prawidłowy przepływ krwi, a więc pośrednio również termoregulacja organizmu, jego detoksykacja oraz funkcje poznawcze i koncentracja. Żelazo warunkuje właściwą pracę układu odpornościowego, wspomagając produkcję limfocytów T, które pełnią zasadniczą funkcję w procesach obronnych organizmu. Deficyt tego mikroelementu może osłabić odpowiedź immunologiczną, co prowadzi do częstszych zachorowań. Rola żelaza jest niezwykle istotna już na wczesnym etapie dorastania – najmłodsze pokolenia potrzebują tego pierwiastka, aby móc prawidłowo rosnąć oraz rozwijać się fizycznie i intelektualnie.

Dlaczego warto stosować naturalne żelazo?

Każdy, kto choć raz sięgnął po organiczne suplementy diety potwierdzi, że korzyści zdrowotne naturalnego żelaza są znaczące i wyraźnie odczuwalne – zwiększenie energii i koncentracji, ograniczenie stresu, polepszenie kondycji fizycznej i psychicznej oraz wyglądu – jedynym słowem widoczna poprawa komfortu życia. Zalety naturalnego żelaza to przede wszystkim bezpieczna i pozbawiona ryzyka ingerencja w przywrócenie dobrostanu całego organizmu, a także szybka i skuteczna walka z postępującą anemią. Suplementy z naturalnym żelazem, szczególnie w postaci płynnej, są zdecydowanie lepiej przyswajalne i mniej obciążające dla układu pokarmowego niż tabletki.

Skąd czerpać naturalne żelazo?

Źródłem naturalnego żelaza są przede wszystkim czerwone mięsa, podroby i owoce morza (żelazo hemowe), a także strączki, nasiona i orzechy, zielone warzywa liściaste czy produkty z pełnego ziarna (żelazo niehemowe). Dla lepszej biodostępności pokarmy bogate w naturalne żelazo warto łączyć z produktami pełnymi witaminy C. Wskazówki dotyczące diety bogatej w żelazo obejmują ponadto ograniczenie spożycia kawy i czarnej herbaty podczas posiłku, gdyż zawarte w nich polifenole tworzą nierozpuszczalne kompleksy utrudniając tym samym jego wchłanianie. Ze względu na niejednolity stopień wchłaniania żelaza pochodzącego z różnych źródeł, brak różnorodności w diecie oraz nieprawidłowe nawyki żywieniowe, znaczna część społeczeństwa zmaga się z niedoborem tego pierwiastka. Jak wzbogacić dietę w żelazo? Suplementy z naturalnym żelazem w płynie są idealnym rozwiązaniem dla osób borykających się z deficytem żelaza, ponieważ zapewniają skuteczne wchłanianie, a tym samym szybkie uzupełnienie braków i zauważalną poprawę zdrowia.

Kto potrzebuje suplementów naturalnego żelaza?

Niejednokrotnie okazuje się, że żywność zawierająca naturalne żelazo nie zaspokaja w pełni rosnących potrzeb organizmu. Dlatego kobiety w ciąży, w połogu oraz karmiące, które należą do grupy ryzyka niedoboru żelaza, często korzystają z suplementacji. Odpowiedni poziom żelaza u ciężarnych może pomóc w zapobieganiu przedwczesnym porodom oraz niskiej wadze urodzeniowej. Niski poziom żelaza może także wynikać z utraty krwi podczas obfitych menstruacji, dlatego kobietom w okresie rozrodczym często zaleca się suplementację. Naturalne żelazo dla wegetarian jest idealnym wyborem, aby uniknąć niedoborów i cieszyć się dobrym zdrowiem oraz niespożytą energią, pomimo braku w diecie wysokoenergetycznych białek zwierzęcych. Dzięki suplementom pochodzącym z natury, weganie mogą z łatwością uzupełnić swoją dietę o ten niezastąpiony mikroelement, bez rezygnacji z roślinnego stylu żywienia.

Naturalne żelazo dla sportowców

Ze względu na specyficzne potrzeby organizmu i forsowny wysiłek grupą wysokiego ryzyka niedoboru żelaza są aktywni fizycznie sportowcy. Intensywne treningi mogą prowadzić do wzrostu objętości krwi bez proporcjonalnego skoku ilości czerwonych krwinek, co może skutkować rozcieńczeniem hemoglobiny i uwidocznieniem objawów anemii. Ponadto mikrourazy mięśni mogą wywołać hemolizę (rozpad) erytrocytów, stany zapalne w organizmie wpływają na metabolizm i biodostępność żelaza, a kontuzje bywają źródłem krwawień i bezpośredniej straty hemoglobiny. Znaczenie ma także utrata żelaza wraz z potem, która choć jednorazowo jest stosunkowo niewielka, w dłuższym czasie może prowadzić do niedoboru. Zwiększone zapotrzebowanie na żelazo u sportowców wynika z intensywnych ćwiczeń, które mogą powodować przyspieszone wyczerpywanie zapasów tego minerału w organizmie. Dla szybkiej regeneracji i utrzymania optymalnej wydolności wielu sportowców sięga po naturalne żelazo w płynie.

Dzięki swojej wysokiej przyswajalności i łagodności dla układu pokarmowego, naturalne żelazo z suplementów jest idealnym wyborem dla każdego, kto chce poprawić swoje zdrowie i witalność. Regularne przyjmowanie naturalnego żelaza może znacząco przyczynić się do poprawy ogólnego samopoczucia oraz utrzymania energii na wysokim poziomie.

Dieta wegetariańska ma w założeniu wykluczenie wszelkich pokarmów mięsnych, choć istnieją różne warianty tej diety. Pesco-wegetarianie dopuszczają spożycie ryb i owoców morza, a semi-wegetarianie okazjonalne jedzenie drobiu, wołowiny, wieprzowiny lub ryb. Natomiast dieta wegańska jest bardziej restrykcyjna i eliminuje spożycie wszelkich pokarmów mięsnych, produktów mlecznych i jajek, a czasem miodu. Sposób żywienia wykluczający określone pokarmy jest związany z wysokim ryzykiem niedoborów, w przypadku wegetarian i wegan witaminy B12, żelaza, kwasów tłuszczowych omega-3 (w przypadku niejedzenia ryb), jodu. Ponadto u wegetarian i wegan niedobór żelaza jest związany zarówno z niewystarczającym spożyciem żelaza, jak i niską biodostępnością tego pierwiastka z pokarmów roślinnych.

Żelazo stanowi niezbędny składnik hemoglobiny, przenoszącej tlen z płuc do tkanek, poza tym jest potrzebne do wzrostu fizycznego, funkcjonowania komórek, rozwoju neurologicznego i produkcji niektórych hormonów. Niedobór żelaza objawia się między innymi: szybką męczliwością, dusznością, bladością skóry, łamliwością włosów i paznokci, zaburzeniem odporności.

Źródła żelaza w diecie wegetarian i wegan i jego biodostępność

Źródłem żelaza dla wegetarian i wegan są produkty roślinne, takie jak: produkty pełnoziarniste, natka pietruszki, suche nasiona roślin strączkowych, orzechy, nasiona. Zawierają one jednak mniej przyswajalne żelazo niehemowe w porównaniu z żelazem hemowym, znajdującym się w produktach mięsnych. Oszacowano biodostępność żelaza w przypadku diet mieszanych (zawierających znaczne ilości mięsa, owoców morza, witaminę C) na poziomie od 14% do 18%, a jedynie od 5% do 12% w dietach wegetariańskich. Powodem mniejszej biodostępności żelaza pochodzenia roślinnego są naturalnie występujące inhibitory wchłaniania, do których zalicza się fityniany, polifenole i szczawiany. Spośród nich najbardziej hamują wchłanianie fityniany znajdujące się w produktach pełnoziarnistych, strączkach i orzechach. Jednocześnie produkty zbożowe stanowią główne źródło żelaza w diecie wegetarian i wegan oraz ich udział w diecie jest dość spory. Polifenole również znajdują się w wielu zbożach, a także w warzywach i niektórych napojach (np. w herbacie, kawie). Szczawiany są obecne w warzywach liściastych, m.in. szpinaku. Z tego względu Instytut Medycyny ustalił, że dzienny poziom zapotrzebowania na żelazo jest 1,8 razy wyższy dla wegetarian w porównaniu z zapotrzebowaniem dla nie wegetarian, co daje 18 mg dziennie dla mężczyzn i 33 mg dziennie dla kobiet. Dodatkowo, można zwiększyć wchłanianie żelaza dodając do posiłku źródło witaminy C i/lub kwasów organicznych, na przykład produkty zbożowe połączyć ze świeżymi owocami lub świeżym sokiem owocowym. Ponadto przyswajanie żelaza zwiększa obróbka kulinarna, taka jak: gotowanie, fermentacja i kiełkowanie żywności. Zniwelować należy napoje takie jak herbata i kawa zaburzające biodostępność.

Zapasy żelaza u wegetarian i wegan

Markerem służącym do oceny zapasu żelaza w organizmie jest stężenie ferrytyny w surowicy. Dopiero, gdy rezerwy żelaza się wyczerpią, inne wskaźniki takie jak hemoglobina we krwi pokażą już pojawienie się niedokrwistości. W przeglądzie na podstawie 13 opublikowanych badań z udziałem uczestników z 10 krajów oceniono poziom żelaza wśród dorosłych wegetarian. Odsetek próbek z niską ferrytyną (<12 ng/ml) wahał się od 12% do 79% wśród wegetarianek. Natomiast obniżone stężenie hemoglobiny miało od 6% do 30,3% badanych. Wśród mężczyzn wskaźnik obniżonej ferrytyny we wszystkich badaniach wynosił od 1,7% do 29%, a hemoglobiny od 0% do 15,3%. Więcej wegetarianek miało ferrytynę poniżej granicy niedoboru we wszystkich badaniach z wyjątkiem jednego, w porównaniu do osób nie będących wegetarianami. W każdym badaniu poziom ferrytyny był niższy u wegetarian płci męskiej niż u nie wegetarian (np. 11% wśród wegan i 21% wśród wegetarian w porównaniu do 6% i 7% osób spożywających mięso). Z badań wynika, że wegetarianie mają wysokie rozpowszechnienie wyczerpanych zapasów żelaza, w tym niedokrwistość w porównaniu z nie wegetarianami. Przyjmowanie naturalnego żelaza z żywności często było poniżej zalecanego spożycia dla wegetarianek, a dodatkowa utrata żelaza podczas miesiączki u kobiet przed menopauzą powoduje znaczne rozpowszechnienie niedoboru żelaza (ferrytyna 12 μg/l) wśród tej grupie osób.
W metaanalizie Haider L. i wsp. na podstawie 24 badań przekrojowych, wykazano, że w porównaniu do grupy kontrolnej nie-wegetariańskiej, dorośli wegetarianie mają znacznie niższy poziom ferrytyny w surowicy. Przestawienie się na dietę semiwegetariańską nie zmieniło istotnie wyników.

Podsumowanie – gospodarka żelazem u wegetarian i wegan

Możliwe, że zarówno wegetarianie, jak i weganie spożywają porównywalne ilości żelaza jak osoby wszystkożerne. Jednak z powodu wyżej wymienionych czynników ograniczających wchłanianie naturalnego żelaza, a przez to większego zapotrzebowania na ten składnik, częściej u tych osób występuje uszczuplenie zapasów tego pierwiastka, lub już znaczniejszy niedobór w postaci niedokrwistości. Ze względu na trudność naturalnego uzupełnienia z diety niedoborów żelaza u wegetarian i wegan, częściej wymagana jest dodatkowa suplementacja. Z powodu ryzyka innych niedoborów u tych osób wpływających na procesy krwiotwórcze, takich jak witamina B12, warto sięgnąć po kompleksowy produkt zawierający kilka składników.

Bibliografia:
https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iron-HealthProfessional/
Pawlak R, Berger J, Hines I. Żelazny status dorosłych wegetarian: przegląd literatury. Am J Lifestyle Med. 2016 16 grudnia; 12(6):486-498.
Haider LM, Schwingshackl L, Hoffmann G, Ekmekcioglu C. The effect of vegetarian diets on iron status in adults: A systematic review and meta-analysis. Crit Rev Food Sci Nutr. 2018 May 24;58(8):1359-1374.
Jarosz M., Rychlik E., Stoś K. i wsp. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie., PZH, 2020
Rogerson D. Diety wegańskie: praktyczne porady dla sportowców i ćwiczących. J Int Soc Sports Nutr. 2017 Wrzesień 13;14:36.

Płynne żelazo – synonim zdrowia i witalności

Żelazo jest jednym z elementarnych, a zarazem najważniejszych pierwiastków w ludzkim organizmie. Jest niezastąpione w procesie produkcji barwnika – hemoglobiny, wypełniającego czerwone krwinki, które dostarczają tlen do wszystkich komórek i tkanek ciała. Istotna jest również rola żelaza w funkcjonowaniu układu immunologicznego i hormonalnego, a także w wytwarzaniu neuroprzekaźników mózgowych. Ze względu na ogrom wartości, które niesie ze sobą suplementacja żelaza, rynek farmaceutyczny jest obfity w różnorodne preparaty bez recepty, jednak szczególną popularnością cieszy się naturalne, płynne żelazo.

Przewaga płynnego żelaza

Czym wyróżnia się płynne żelazo na tle niezwykle szerokiej gammy dostępnych specyfików? Właściwości płynnej formy żelaza sprawiają, że przewyższa ono konkurencyjne preparaty wchłanialnością. Płynne żelazo jest łatwiej przyswajalne, a efekty suplementacji są widoczne zdecydowanie szybciej niż podczas stosowania klasycznych tabletek czy kapsułek. Ponadto stosowanie preparatów z płynnym żelazem ogranicza podrażnienia żołądka, będące częstym objawem niepożądanym przy łykaniu stałych pigułek. Kwestia ta ma szczególne znaczenie dla osób starszych, które miewają kłopoty nie tylko z dolegliwościami przewodu pokarmowego, ale także z połknięciem sporych rozmiarów tabletek. Bardzo często dyskomfort związany z przyjęciem leku skutecznie zniechęca seniorów do suplementacji. Postać płynna eliminuje konieczność kruszenia lub dzielenia leków. Z łatwością można ją również podać nawet bardzo małym dzieciom, które w okresie odstawienia mleka oraz rozszerzania diety są narażone na niedobory żelaza.

Zalety suplementacji płynnym żelazem

Systematyczne stosowanie płynnego żelaza niesie ze sobą wiele pozytywnych aspektów zdrowotnych. Żelazo, jako kluczowy składnik hemoglobiny, odpowiada za lepsze dotlenienie całego organizmu, co skutkuje poprawą ogólnej kondycji fizycznej i psychicznej. Usprawnienie transportu tlenu wiąże się ze zwiększeniem wigoru, ograniczeniem uczucia znużenia i zmęczenia, a także polepszeniem wydolności sportowej. Niekwestionowaną korzyścią płynnego żelaza jest wpływ na funkcje poznawcze, zapamiętywanie oraz koncentracje. Optymalny poziom tego pierwiastka jest ważny dla utrzymania dobrego stanu włosów, skóry i paznokci. Ilość żelaza w organizmie ma również wpływ na odporność oraz potencjał do walki z infekcjami.

Płynne żelazo dla wegan

Grupą pacjentów o specyficznych wymaganiach okazują się być weganie i wegetarianie. Przez wzgląd na wykluczenia z diety produktów zwierzęcych często borykają się oni z nieprawidłowymi, najczęściej niskimi, poziomami żelaza. Płynne żelazo okazuje się być nie tylko szybką i skuteczną opcją do wyrównania niedoborów tego mikroelementu, ale również świetną alternatywą dla farmaceutycznych wyrobów odzwierzęcych (np. kapsułek żelatynowych). Suplementy, które zawierają wytwarzane bez szkody dla zwierząt, naturalne płynne żelazo są chętnie przyjmowane przez wegan stosujących ścisłą dietę roślinną.

Na anemię – tylko płynne żelazo!

Dlaczego płynne żelazo jest rekomendowane w przypadku anemii? Skuteczność żelaza w płynie jest wyższa, ponieważ jest ono sprawniej przyswajalne przez organizm niż to z tradycyjnej tabletki. Szybsze wchłanianie wynika m.in. z faktu pominięcia fazy rozkładu elementów otoczki czy kapsułki. W obliczu silnych niedoborów ważne jest tempo oraz efektywność zwiększania poziomu tego istotnego mikroelementu. Uzupełnianie deficytów przy pomocy płynnego żelaza umożliwia ponadto precyzyjniejsze dostosowanie dawki do potrzeb pacjenta w zależności od stopnia zaawansowania anemii i nasilenia jej objawów.

Skutki uboczne płynnego żelaza

Efekty uboczne przyjmowania płynnego żelaza są rzadsze i zdecydowanie łagodniejsze niż w przypadku tradycyjnych pigułek. Mniej typowe są podrażnienia przewodu pokarmowego czy, często zgłaszane i niepokojące dla pacjentów, zmiany barwy stolca. Brak składników mlecznych w płynnym żelazie sprawia, że jest ono odpowiednie dla pacjentów z nietolerancją laktozy. Możliwość dokładniejszego dozowania żelaza w formie płynnej ogranicza ryzyko przedawkowania, a więc czyni je bezpiecznym i łatwym do suplementacji zamiennikiem klasycznych tabletek.

Płynne żelazo to nowoczesna, ulepszona forma suplementacji jednego z najważniejszych dla człowieka mikroelementów. Zwiększona biodostępność przy jednoczesnym ograniczeniu potencjalnych działań niepożądanych i łatwiejszej do przyjęcia formie czyni żelazo w tej postaci bezkonkurencyjnym wśród preparatów dostępnych współcześnie na rynku farmaceutycznym.